John Dalton,
1766 yılında Manchester’ de doğdu. Babası Quaker mezhebine mensup bir
dokumacıydı. Quaker’ lar 17. yüzyılın ortalarında İngiltere ve Amerikan
kolonilerinde ortaya çıkan bir Hıristiyan tarikatıdır. Tanrı’yı kavrayabilmek
için dinsel kurumlara, din adamlarına ve ayinlere gerek olmadığını
savunuyorlardı.
Dalton, Cumberland’ da bulunan bir Quaker okulunun
yönetimini üstlendiğinde henüz 12 yaşındaydı. Alışılmadık derecede parlak bir
öğrenciydi.
Daha çocuk
sayılacak yaşta olmasına rağmen Newton’un Principia’ sını hem de Latincesini
okumuştu. Kendi tuttuğu günlüklerde belirttiği gibi buna benzer daha pek çok bilimsel kitabı da
okumuştu.
2 yıl sonra,
kardeşiyle birlikte 12 yıl görev yapacağı Kendal’ daki bir okulda öğretmenliğe
başladı.10 yıl sonra da Manchester’ e taşındı ve ömrünün geride kalan 50 yılını
burada geçirdi.
1787 yılında başlattığı bilimsel çalışmasının
ilki, yaşadığı göl bölgesindeki iklim değişikliklerini inceleyen ve 200.000’in
üzerinde kayıtın yer aldığı bir günce tutmaktı.
Aynı yıl,
atmosferdeki elektrik çalkantılarının etkisiyle gökyüzünde oluşan renkli
şekillere, yani kutup ışığına tanık olmuştu. Kuzey yarıküredeki kutup ışığı
olayları üzerine yazdıkları, kendi özgün düşüncesinin ilk ürünleri oldu. Matematik
ve meteoroloji konularıyla ilgilenmesi John
Dalton' un öğretmenliğinin ilk yıllarına rastlamıştır.
Hem
kendisinde hem de kardeşinde bulunan renk körlüğü üzerine diğer bilim adamları
ile birlikte incelemeler yaptı.
Bu renk
körlüğü, özellikle kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edememe biçiminde ortaya
çıkar.
Bu kusur ilk
kez Dalton’un gözünde saptanarak kendisinin de katıldığı çalışmalarla
tanımlandığı için bugün ‘Daltonizm’ olarak adlandırılır.
1803 yılında
kimyasal elementlerin gösterilmesine ilişkin bir simgeler sistemi geliştirdi ve
elementlerin bağıl atom ağırlıklarını saptayarak bunları bir tablo halinde
düzenledi.
Kimyasal
bileşiklerin, elementlerin ağırlıkça belirli basit sayısal oranlarda
birleşmeleriyle oluştuğunu ileri sürdü. Bu görüş, daha sonra belirli ve katlı
oranlar yasalarının geliştirilmesine temel olacaktır.
En önemli
çalışması atom konusunda olmuştu. Ona göre tüm elementler, atom denilen aynı
ağırlığa ve aynı yapıya sahip olan çok küçük ve bölünmez parçacıklardan oluşur.
Ama bilim dünyası modern atom anlayışına yakın bir düşünüş tarzıyla ilk kez
karşı karşıya kalıyordu.
Aslında atom
fikri eski Yunanlılardan beri bilinen bir olguydu. Dalton’un katkısı, bu
atomların göreli olan büyüklükleri, karakterleri ve bir araya geliş süreçleri
üzerinde düşünmekti.
Dalton,
başka bilim adamlarının yaptıkları çalışmalardan yararlanmak için oldukça
çekingen davranmıştı. Kendi bilim adamlığını sık sık sorgulamış ve pek çok
yanılgısını belirtmiştir. 1844 yılında öldü.
DALTON ATOM MODELİ
Atomu bilimsel
anlamda inceleyen ilk kişi olan İngiliz John Dalton’dur. 19. yüzyılda Royal
Enstitüde yayınlamış olduğu teori, kendi adıyla anılmaya başlamıştır. John
Dalton, sabit oranlar yasasını ve kütlelerin korunumunu ele alarak bu teorisini
geliştirmiştir.
Atomlar, içi
dolu yapıdaki kürelerdir.
Bütün
maddeler atomlardan oluşmaktadır.
Atomların
yeniden düzenlenmesiyle kimyasal reaksiyon meydana gelmektedir.
Atomlar
bölünemez ve yok edilemezler.
Bileşikleri,
birleşen elementlerin atomlarından oluşmaktadır.
Farklı her
elementin farklı atomları vardır.
Dalton
teorisinin günümüzde geçersiz olan maddeleri bulunmaktadır. Atomların,
bütünüyle boş değil %99,9 boşluğu olan yapıları vardır. Atomların izotopları
olduğundan, bir elementi oluşturan atomların tamamı aynı olmak zorunda değildir.
Radyoaktif olan atomlar proton, nötron ve elektron saçarak daha küçük atomlara
ayrılabilmektedir. Bu, Dalton’un söylediği atomun bölünemez olduğunun tam
tersidir.
Katlı
oranlar yasası, aralarında birden fazla bileşik oluşturan elementler arasında,
birinin sabit miktarıyla, birleşen diğer elementin miktarları arasında tam
sayılarla ifade edilen katlı orana denir. Bu yasa 1804 yılında İngiliz kimyacı
John Dalton tarafından bulunmuştur.
Katlı oranlar kanunun
uygulanabilmesi için;
Bileşik
içerisinde iki farklı element
bulunmalıdır.
Aynı
elementten meydana gelmiş farklı bileşikler arasında olmalıdır. NO,N2O,NO2,N2O3,N2O5
gibi....
Bileşiklerin
kaba formülleri aynı olmamalıdır. NO2 ve N2O4
bileşiğinin kaba formülleri (NO2) olduğundan aralarında katlı oran
bulunmaz
KATLI ORANLARLA İLGİLİ SORULAR
Ø HBrO3– HBrO4
II. N2O3– Fe2O3
III. NO2– N2O4
Bileşiklerinden hangileri katlı oranlar kanununa uymaz ?
II. N2O3– Fe2O3
III. NO2– N2O4
Bileşiklerinden hangileri katlı oranlar kanununa uymaz ?
A) Yalnız
I B) Yalnız II C) I , II D) I ,III E) I,
II ve III
ÇÖZÜM;
1. de 3
farklı atom olduğundan bu katlı oranlar yasası kuralına uymaz
2. de ise
farklı atomlar olduğundan bu da katlı oranlar yasasına uymaz
3. de ise
bileşiklerin kaba formülleri aynıdır. Yani sayılar 2 katına çıkmıştır.
CEVAP: E
I. O2
– O3
II. H2SO3 – H2SO4
III. C2H4 – C3H6
IV. NO2 – N2O5
II. H2SO3 – H2SO4
III. C2H4 – C3H6
IV. NO2 – N2O5
Ø Yukarıdaki maddelerden hangileri
katlı oranlar yasasına uyar?
A) I,III ve IV B)
II ve IV C) I,II,III D)Yalnız
IV E) Hepsi
ÇÖZÜM
I. O2 – O3—–> İki element olacaktı 1 element var
bu yüzden, yanlış
II. H2SO3 – H2SO4—–> İki
element olacaktı 3 çeşit elemen var bu yüzden, yanlış
III. C2H4 – C3H6—> sayılar
sadeleştiğinde aynı oran çıkmamalı, yanlış
IV. NO2 – N2O5—> Doğru
cevap: D
Ø X ve Y elementlerinden oluşan iki
bileşikten 1.
bileşiğin formülü X4Yn, 2. bileşiğin formülü X2Y6
dir. Y atomları arasındaki katlı oran 5/6 olduğuna
göre n değerini bulunuz?
bileşiğin formülü X4Yn, 2. bileşiğin formülü X2Y6
dir. Y atomları arasındaki katlı oran 5/6 olduğuna
göre n değerini bulunuz?
A) 2
B) 3 C) 4
D)5
E)10
ÇÖZÜM;
Önce iki
bileşikteki x atomları sayısını eşitleyip sonra y atomlarını oranlamalıyız.
Bunun için 2. bileşik 2 ile çarpılır ve X4Y12 olur
1.bileşikte X4Yn olduğundan y atomları arasındaki oran
n/12 = 5/6 ve n=10 olur
Cevap: E
____________________________
Tolga Ercan Işık
____________________________
Tolga Ercan Işık
____________________________
KAYNAKÇA
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder